Stop de woonongelijkheid

Daniel Koerhuis van de VVD laat iedere keer de waarheid van Jan Schaeffer zien: In gelul kan je niet wonen. Het huidig PvdA-verkiezingsprogramma is mede door mijn inbreng veel linkser geworden, maar gedurfde ideeën ontbreken. Zo wordt er niets gedaan aan de enorme ongelijkheid tussen woningbezitters en huurders. Woningbezitters bezitten dertien maal zoveel als huurders, en verdienen vier maal zoveel als huurders. Ze ontvangen zes maal (!) zoveel subsidie als huurders. Bijna de helft van de huishoudens is huurder. Ongeveer een kwart kan niet rondkomen, omdat de inkomens te laag zijn en de huur en de energielasten te hoog. Ze kunnen aan het eind van de maand geen eten kopen. Vakantie denken ze al helemaal niet aan. Ik kom ze dagelijks tegen, in mijn werk als energieadviseur zie ik dat mensen in de kou en de schimmel zitten. Ik woon zelf in een sociale huurflat in een volkswijk, ik weet wat daar achter de voordeur speelt. Ik heb het niet over ‘die mensen’, ik behoor er zelf toe.

Dat ontbreekt teveel in mijn PvdA. We zijn teveel de partij van succesvolle hoogopgeleiden geworden, de partij van de woningbezitters. Jongeren denken dat woningbezit op je 25^ste normaal is. Dat kan alleen maar normaal zijn als je enorm risicovol leent. Ik weet uit eigen ervaring hoe risicovol dat is. In de crisis in 2012 werd ik werkloos en in die crisis daalden de woningprijzen snel en dramatisch. Ik kon mijn hypotheek niet meer betalen en mijn woning werd voor een kwart van de waarde door de bank geveild. Ik weet dat we moeten stoppen met zo enorm lenen, ik ken de hel waarin je als schuldenaar terecht komt. Het kan jullie ook overkomen, ik waarschuw mijn 29-jarige dochter zeer om nu teveel hypotheek te nemen.

Maar ik weet ook wat je aan deze misstanden moet doen, en onder mijn PvdA-voorzitterschap zullen we daar echte linkse plannen op loslaten. Ik ga het politiek ombudswerk juist ook voor huurders prioriteit maken en maatschappelijk het huurdersprotest verder organiseren. En ik zal zorgen dat ook huurders weer op ons stemmen en lid worden! En ik zal zorgen dat ook huurders weer op ons stemmen en lid worden!

Maar ik weet ook wat je aan deze misstanden moet doen, en onder mijn leiding zullen we daar echte linkse plannen op loslaten.

Doordat we in Nederland mensen enorm subsidiëren om woningen aan te schaffen, liggen de prijzen kunstmatig hoog. De facto betaalt iedereen te veel voor z’n eigen huis. Op kosten van de belastingbetaler. De enorme hypotheekschulden geven ook een groot risico bij een volgende crisis: meer dan twee derde van het juridisch bezit van de 90% huishoudens met de slechtste vermogensposities is inmiddels belegd met schulden. Prijsopdrijving en blootstelling aan risico’s zijn de gevolgen. Vanuit het buitenland wordt terecht vaak met argwaan gekeken naar dit piramidespel. Het is olie gieten op een uitslaande brand, die de prijzen extreem doet verhogen.

We moeten hier juist nu, nu de rente laag is, een eind aan maken. Stoppen met hypotheekrenteaftrek voor alle nieuwe hypotheken. Rendement op woningbezit niet meer vrijstellen van inkomstenbelasting. Alle inkomsten, ongeacht de herkomst, gelijk belasten (dus afschaffen boxenstelsel), met een veel progressiever stelsel (bijv. laagste tarief 5%, hoogste tarief 80%). De jubelton (een ton belastingvrij schenken aan je kinderen voor een woning) schaffen we af. Hypotheekverstrekkers moeten risico gaan lopen: als je je huis inlevert, vervalt de restschuld. Dat zal de leennormen doen verzwaren.

En geen prijsopdrijvende maatregelen zoals die in ons verkiezingsprogramma staan: subsidie aan woningbezit (premiekoopwoningen), verruiming leenmogelijkheden en verlaging overdrachtsbelasting. Dat is echt de verkeerde weg.

Veel beter is: langer huren, geld sparen en op latere leeftijd met een kleinere hypotheek kopen (of blijven huren). En voor lage en middeninkomens gesubsidieerd bouwsparen mogelijk maken, zoals dat ook in Duitsland gebeurt. Pensioenfondsen kunnen daarbij ook een rol spelen.

Huren maken we goedkoper door afschaffing verhuurdersheffing en liberalisatiegrens: alle huurders krijgen dan huurbescherming en de huur wordt gekoppeld aan de kwaliteit van de woning. De WOZ-waarde moet daarbij geen rol meer spelen. De huurtoeslag moet worden uitgebreid naar middeninkomens (bijv. tot anderhalf modaal), zodanig dat huurders tot dat inkomen nooit meer netto aan huur betalen dan 25-30% (inkomensafhankelijk) van hun besteedbaar inkomen. Corporaties moeten volop kunnen bouwen ook voor middeninkomens – ‘services for only the poor, are mostly poor services’. Ze moeten ook weer coöperaties woeden, met zeggenschap van de huurders. Het wegjagen van arme inwoners uit hun wijk wordt verboden, de discriminerende Rotterdamwet ingetrokken. De dakloosheid moet met voorrang worden opgelast, met het concept “Housing First”. Op nationaal en provinciaal moet veel meer regie gepakt worden over waar en voor wie er gebouwd wordt. Flexwonen gaan we tegen, kraken wordt weer mogelijk. Zo wordt de woningmarkt weer volkshuisvesting. Voor betaalbaar wonen is de markt het probleem, niet de oplossing. Lees er meer over in mijn recente boek, “Over de maakbaarheid van gedurfde ideeën”, te downloaden of te bestellen op mijn website: https://gerardbosman.com.

Als PvdA partijvoorzitter zal ik volop bevorderen dat betaalbaar huren en verminderen van (woon)ongelijkheid prioriteit wordt in ons beleid. Ik ben de kandidaat van de verandering, van herstel van vertrouwen en verandering. Ga samen met mij linksom!

Gerard Bosman is kandidaat PvdA-voorzitter