Reactie Gerard Bosman op presentatie Nieuwe Toekomst

Vandaag publiceerde de NOS de vertrouwelijke presentatie “Nieuwe Toekomst” zoals die recent in het partijbestuur van onze PvdA aan de orde is geweest. De presentatie is gemaakt door de commissie Van Dam, die in opdracht van het partijbestuur in eerste instantie een evaluatie zou doen van de afgelopen Tweede Kamerverkiezing. De commissie heeft er met instemming van het partijbestuur voor gekozen niet een evaluatie uit te voeren maar ‘toekomstgerichte bouwstenen’ aan te leveren. De presentatie van de commissie aan het partijbestuur zijn de resultaten van de ‘verkenning’ van de commissie, waartoe zij gesprekken hebben gevoerd met mensen binnen en buiten onze partij.

Het partijbestuur heeft de aanbevelingen enthousiast ontvangen en grote dank aan de commissie uitgesproken. Men wilde de aanbevelingen grotendeels nu al uitvoeren, vooruitlopend op de nieuwe partijvoorzitter. Daarbij hoort onder meer het loslaten van de “Zeker Zijn’ kernboodschap voor de komende gemeenteraadsverkiezingen en het ontwikkelen van een nieuwe kernboodschap. Daarbij geeft de commissie bouwstenen voor een nieuwe ‘progressieve’ agenda. Ook worden er aanbevelingen gedaan voor een nieuwe partijorganisatie met een scherpere focus, met onder meer een permanente niet-politieke (alleen medewerkers van partijbureau) campagneleiding. Alle aanbevelingen zouden op korte termijn moeten worden uitgevoerd.

Ik heb door de voorzittersdebatten niet mee kunnen doen aan de partijbestuursvergadering hierover, de eerste waar ik weer zou kunnen meedoen nadat ik weer lid daarvan ben sinds het ook door mij betreurde vertrek van Kristina van der Molen (ik was eerste gekozen opvolger). Omdat ik niet aanwezig kon zijn heb ik schriftelijk aan partijbestuur laten weten dat ik het inhoudelijk zeer oneens ben met de aanbevelingen en dat ik het niet juist vindt om twee weken voor het aantreden van de nieuwe partijvoorzitter zulke verstrekkende besluiten te nemen. Ik heb erop aangedrongen geen besluit nu te nemen. Er is tot op heden niet aan mij gecommuniceerd welk besluit is genomen, wel werd ik indringend gemaand mijn mond hierover te houden. Dat heb ik gedaan, maar vandaag blijkt de NOS de presentatie toch te hebben bemachtigd en hij staat inmiddels bij hen online: https://nos.nl/artikel/2398117-vertrouwelijk-advies-pvda-moet-op-zoek-naar-nieuwe-kernboodschap. Ik hecht er aan te verklaren dat ik niet de bron ben, ik heb mij gehouden aan de instructie, hoewel ik het vreemd vond en vindt dat over strategische positionering in het geheim en niet open debat plaatsvindt. Nu de inhoud op straat ligt en ook mijn medekandidaten erop reageren voel ik mij niet meer gebonden aan de geheimhouding en geef ik hieronder ook mijn inhoudelijke reactie op de inhoud van de presentatie.

Ik ben geschokt over de presentatie Nieuwe Toekomst. Dit is nu precies de kant die ik niet op wil. Dit reduceert onze partij dat een marketingmachine, en dat is nu wat we al sinds 2002 proberen. En het werkt niet. Los daarvan ben ik het principieel daarmee oneens. De sociaaldemocratie en de PvdA is een ideologische beweging, onze idealen moeten centraal zijn.

In de tweede plaats vind ik de positionering echt niet goed. Deze positionering lijkt wel een soort D66. Het woord ‘links’ komt in de hele presentatie alleen maar voor als “GroenLinks”! Hoezo, zijn we niet meer links? De positionering als alleen ‘progressief’ vind ik echt slecht en onacceptabel. Het lijkt te duiden op een keuze voor een vooral sociaalculturele agenda in plaats van een sociaaleconomische agenda. Ik ben het daarmee volstrekt oneens.

Het centraal stellen van een ‘eerlijke, betere samenleving’ is volstrekt niet onderscheidend. De VVD zal dat ook kunnen zeggen.

Het komt ook terug in de thematiek bij de inhoud. Het gebrek aan inhoudelijk debat de afgelopen decennia manifesteert zich in de gepresenteerde agenda, die nauwelijks links valt te noemen.

Het woord armoede komt in de presentatie niet voor. Ongelijkheid wordt wel eenmaal genoemd, maar als één van de vele thema’s. Het geheel ademt een grote onderschatting van de sociaaleconomische ongelijkheid. Voor mij moet dat thema samen met onrechtvaardige overheid centraal staan. Met als inzet naast bestaanszekerheid: solidariteit, duurzaamheid en inclusiviteit. De ‘progressieve agenda’ moet een linkse agenda zijn:

• Herverdeling van bezit en inkomen, met een andere primaire inkomensverdeling en een heel ander belastingstelsel.
• Goed werk voor iedereen die dat wil en kan, met een goed en eerlijk inkomen en contract (onthutsend dat werk, arbeid helemaal niet benoemd wordt), met o.m. een recht op een basisbaan en afdwingbare rechten voor mensen met een beperking om mee te kunnen doen.
• Een hoog inkomensvangnet, gebaseerd op vertrouwen en dus zonder allerlei contraproductieve verplichtingen en privacy-schendende en vernederende controles. En een goed en eerlijk pensioen, dat moet echt nog veel beter dan in het pensioenakkoord, juist ook voor jongeren.
• Een herstel van brede volkshuisvesting, gericht op primair betaalbaar huren (en dus juist niet op vermogensopbouw zoals de presentatie voorstelt, dat is nu juist olie op het vuur). Met woonzekerheid en zeggenschap van huurders. Zonder discriminerende Rotterdamwet.
• Een eerlijke verduurzaming die de lasten én de lusten eerlijk verdeeld, en ook gaat over circulaire economie, herstel van biodiversiteit/dierenwelzijn en beperken van gezondheidsrisico’s.
• Een sterke en ook grote publieke sector. Voor oplossen van werkdruk, kwalitatieve en kwantitatieve tekorten en wachtlijsten. Waar we marktwerking volledig uitbannen, professionele autonomie herstellen en afscheid nemen van neoliberale concepten als zelfredzaamheid, eigen kracht en decentralisering. Publiek werk als ventiel voor volledige werkgelegenheden. Publiek werk niet als kostenpost, maar als eigenstandige waarde, en ook voor een meer stabiele economie (meer gericht op binnenlandse bestedingen dan export/doorvoer).
• Een vergaande regulering van de marksector (banken, digitale techbedrijven, platformbedrijven, eerlijke handel, etc.). Met veel meer coöperatieve organisatie en eerlijk delen van winsten en vermogensopbouw.
• Een geheel andere migratiepolitiek, waar migratie als kans ipv als bedreiging wordt gezien. Waar zondebokkenstrategieën verlaten worden. Waar me met regulering dat beheersen. Het discours veranderen.
• Een herstel van de rechtsstaat met alle lessen over menselijke maat, rechtsbescherming en een overheid die naast mensen staat in plaats van die burgers beschouwd als primair potentiële frauderende consumenten van een zelf bedachte BV Nederland, in plaats van burgers op te jagen.
• En een linkse begrotingspolitiek, die investeert ipv bezuinigt en die niet focust op overheidsschuld maar op private schulden, met name van huishoudens en het mkb.

Thema’s die ook in mijn boek een voorname rol spelen.

Het is een terechte constatering dat er ‘een te grote discrepantie (is) tussen wie de partij is en hoe ze gezien wil worden en het beeld dat kiezers, sympathisanten en potentiële kiezers van de PvdA hebben’. Maar het is raar dat dit niet geanalyseerd wordt. Niets over de vertrouwensbreuk die het gevolg is van alle neoliberalisering, waar onze PvdA steun aan gaf en soms zelfs zelf bepleitte. Er wordt direct overgegaan tot een nieuwe inzet voor de toekomst, zonder zich af te vragen waarom kiezers ons deze keer wel zouden vertrouwen. Dit is de struisvogelstrategie (hoewel in werkelijkheid zelfs struisvogels niet zo dom zijn) die onze PvdA al sinds 2017 ontplooit. We willen de roze olifant in de kamer kennelijk maar niet onder ogen zien.

Er zit ook een rare tegenstelling in om enerzijds je zo te willen presenteren als een verbindende partij en anderzijds strijdbaar willen zijn, zeker als je niet duidelijk maakt met wie je je wilt verbinden en tegen wie je wilt strijden. Daarom blijven de teksten hierover nogal obligaat. Ze zijn weinig richtinggevend. Ik wil strijden tegen neoliberalen en extreemrechts. En verbinden wil ik me vooral met mensen die nu slachtoffer zijn van neoliberaal en extreemrechts beleid, en met mensen en organisaties die dat met ons willen doen.

De presentatie gaat daar geheel aan voorbij, en gaat al weer gauw over de vorm in plaats van over de inhoud. Een betere online presentie als tovermiddel. Het is een andere manier om te zeggen: we zullen het nog eens uitleggen, maar nu beter – ipv: misschien markeerde er iets aan de inhoud van onze boodschap en/of aan wat we deden.

Daarbij mogen best inktzwarte scenario’s geschetst worden voor als we doorgaan met wat we nu doen. Urgentie uitstralen. Als we niet verduurzamen wordt de Aarde een onleefbare planeet, zie hoe op Venus of Mars is. Als we niet zorgen voor meer gelijkheid (let wel: mijn inzet is meer gelijkheid als resultaat, niet primair kansengelijkheid) dan verkruimelt onze verzorgingsstaat en rechtsstaat volledig. Wat er dan kan gebeuren weten we van het interbellum in de vorige eeuw. Ruim een week geleden liepen 20.000 mensen door Amsterdam achter een kar met fascisten, beschermd door beveiligers in zwarthemden met gele Jodensterren. Vanuit onze partij was er geen enkele reactie. We moeten eens ophouden met die nadruk op positiviteit en gezelligheid, de huidige tijd schreeuwt om een hard, bitter gevecht.

De presentatie kiest voor een sterk verbindende agenda, tegen polarisatie en verdeeldheid. Hoe sympathiek dat ook moge klinken, als we willen winnen zullen we m.i. juist meer focus leggen op strijdbaarheid. Ik zou willen dat onze PvdA de handschoenen uitdoet, en voluit een aanvallende, offensieve strategie kiest tegen neoliberaal en extreemrechts. Met grote demonstraties, stakingen en spraakmakende protestacties. Een brede linkse coalitie bouwen in de samenleving die gezamenlijk de strijd aangaat.

Het voorstel om de partijvoorzitter buiten het campagneteam te houden vind ik ronduit bizar. Politieke aansturing lijkt geheel te ontbreken. Symptomatisch over de niet-ideologische en niet-inhoudelijke insteek in deze presentatie. Ik wil dat de inhoud en onze idealen centraal staan en inhoudelijk gedreven campagne.

Methodisch vind ik de hele insteek ook anti-intellectueel. Het lijkt wel of we serieus onderzoek en serieuze evaluatie niet meer op waarde schatten. Ik vind het bijna vijandig tegenover feiten en onderzoek. Je zou toch hopen dat juist onze partij juist in deze tijd dat anders zou aanpakken.

Linkse samenwerking wordt alleen maar in de marge genoemd, en beperkt tot GL. Wat dat zou kunnen opleveren voor organisatie, inhoud, etc. blijft volledig buiten beschouwing. Het is echt nodig nu het momentum te pakken en te komen tot linkse samenbundeling. Het zou een historische vergissing zijn daar nu niet volop in te zetten.

Er moet direct ingezet worden op een zo breed mogelijk links schaduwkabinet met een links, alternatief regeerakkoord. Vol in de aanval op rechts, samen ook met maatschappelijke organisaties als de vakbeweging, de milieubeweging, het Woonprotest/woonopstand en andere huurdersorganisaties, mensenrechten- en vluchtelingenorganisaties, etc. De handschoenen moeten uit, en het gevecht moet links gezamenlijk aangaan met neoliberaal rechts en met extreemrechts. Samen Linksom!