De Politieke Ledenraad van de PvdA in vergadering bijeen op 16 november te Eindhoven,
Overwegende:
-dat de huidige kostendelersnorm in de bijstand nog eens een extra korting impliceert op een toch al te laag budget om rond te kunnen komen, en dat die korting materieel neerkomt op een boete op woningdelen;
-dat de definitie van een gezamenlijk huishouden in diverse regelingen ook een boete op woningdelen impliceert;
-dat woningdelen (gelet op de enorme woningnood) juist beloond in plaats van bestraft zou moeten worden,
Van oordeel dat:
-we de kostendelersnorm in de bijstand moeten schrappen;
-we de definitie van een gezamenlijk huishoudinkomen in de bijstand, bij de inkomensgrens voor sociale huurwoningen, bij de toepassing van inkomensafhankelijke huurverhogingen en bij de toekenning van fiscale toeslagen beperkt moet blijven tot samenwonende partners;
-we woningdelen en onderhuur tot een afdwingbaar recht moeten maken en waar mogelijk zelfs moeten belonen in plaats van bestraffen;
Verzoekt onze Tweede Kamerfractie alles te doen wat de realisering van deze standpunten dichterbij brengt,
En gaat over tot de orde van de dag.
Gerard Bosman
Anita Engbers
Amma Asante
Toelichting
De motie stelt voor om de kostendelersnorm te schrappen, zoals die nu geldt in de Participatiewet. Door deze norm worden bijstandsgerechtigden nu gekort op hun uitkering als er meerdere personen in huis wonen, tenzij het gaat om degene met wie een gezamenlijke huishouding wordt gevoerd, jongeren tot 21 jaar, studenten en commerciële onderverhuurders/kamerbewoners. Normaal is de bijstand gebaseerd op 70% van het minimumloon, als er 1 persoon extra woont is dat 50%, bij 2 extra personen 43,33%, bij 3 extra personen 40% en bij 4 of meer extra personen 38%.
De argumentatie voor de korting is dat men kostenvoordeel geniet bij een gezamenlijk woonadres en dat er anders door stapeling van uitkeringen achter één voordeur een behoorlijk totaalinkomen kan ontstaan. Het voorbeeld van de regering daarbij was dat van een gezin met één kostwinner tegen een modaal salaris en een gezin met volwassen inwonende kinderen die allemaal in de bijstand zitten. De familie Bijstand was beter af dan de familie Kostwinner. Dat voorbeeld was natuurlijk niet helemaal eerlijk, want als die kostwinner ook die volwassen inwonende kinderen had, konden zij ook bijstand aanvragen of, beter nog, werken, waardoor het totaalinkomen van de familie Kostwinner weldegelijk hoger zou zijn geweest dan dat van de familie Bijstand. Daarnaast kun je afvragen hoeveel van dit soort families Bijstand er eigenlijk zijn.
In de praktijk[1] leidt het tot grote problemen, met name bij oudere inwonende kinderen, al dan niet vanwege een (arbeids)beperking of zorg, en bij inwonende ouder(s), bijv. vanwege mantelzorg. Het is ook een groot probleem bij gepensioneerden met onvolledige AOW en geen ander inkomen, die aangewezen zijn op aanvullende bijstand, en bij hen die samenwonen of gehuwd zijn met een (nog) niet toegelaten vreemdeling, die bijv. nog in procedure is. Met de huidige enorme woningnood leidt deze kortingsregeling tot nog grotere problemen.
Met het schrappen van deze norm is slechts 80 miljoen euro gemoeid, waarvoor eenvoudig dekking te vinden moet zijn. Het schrappen van de kostendelersnorm betekent niet dat samenwonen in de bijstand geen gevolgen heeft: alleenstaanden blijven 70% van het minimumloon ontvangen en samenwonenden/gehuwden samen 100%, en het inkomen van mensen met wie je een gezamenlijke huishouding voert blijft in aanmerking genomen worden bij het bepalen van het recht op bijstand. Wel moet dit echt beperkt blijven tot partners, niet tot andere (bloed-)verwanten of onderhuurders, een uitbreiding die Rutte III wil doorvoeren. Dat wetsvoorstel is op 10 september jl. aangenomen in de Tweede Kamer met alleen de coalitiepartijen voor en zou dus in de Eerste Kamer mede door onze PvdA fractie daar geblokkeerd moeten kunnen worden.
In plaats van een sanctie op woningdelen zou er gelet op de woningnood juist een bonus op moeten zijn. Ook werkt de korting negatief op het verlenen van mantelzorg door inwonende verwanten, terwijl we anderzijds juist mantelzorg zeggen te willen bevorderen. Behalve de kostendelersnorm in de bijstand is er nu ook een fiscale sanctie op woningdelen, door de toets verzamelinkomen die doorwerkt in de toekenning van fiscale toeslagen (zoals de huurtoeslag), in de inkomensnormen om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning en bij toepassing van inkomensafhankelijke huurverhoging. Ook bij de definitie van het gezamenlijk huishouden in het verzamelinkomen in box 1 moeten we daarom alleen partners betrekken, geen andere verwanten. En veel verhuurders beperken de mogelijkheden tot onderhuur of woningdelen omdat men vreest voor de rechtsbescherming die daarvan uitgaat. Maar de huidige woningnood is nu zo enorm en urgent dat we een afdwingbaar recht op woningdelen en onderverhuur moeten invoeren.
Met deze maatregelen leveren we een concrete bijdrage aan meer mensen met een betaalbaar dak op hun hoofd en daarmee aan de strijd tegen de enorm toenemende dakloosheid.
Deze motie wordt ondersteund door Linksom! in de PvdA, de werkgroep huurders van de PvdA en het PvdA netwerk economie.
[1] Zie: https://www.nrc.nl/nieuws/2015/08/14/kostendelersnorm-bijstandswet-raakt-vooral-kwetsbare-ouderen-a1413979 en: https://www.sociaalweb.nl/blogs/weg-met-de-kostendelersnorm